 |
Hej, na pogrzeb dzwonią dzwony,
Żelazne dzwony!
Jakąż pieśń nam uroczystą ich poważne wróżą tony,
Śród nocnego, śród milczenia,
Jakże huczą z przerażenia,
Ach, bo każdy, każdy dźwięk
Który drży,
Śród ich rdzy,
To śmiertelny jęk!
A ci wszyscy śmiertelnicy,
Co mieszkają w tej dzwonnicy,
Samotnicy!
Kiedy dzwonią straszne dzwony,
W monotonii zakwefionej,
Czują glorię, co na czoła
Im nakłada biała, święta,
Wniebowzięta dłoń anioła!
To nie męże, ni kobiety —
To nie ludzie, ni zwierzęta,
To są duchy, to szkielety!
A ich królem któż jest?... On!
Ten co bije, bije w dzwon —
W pogrzebowy bije dzwon;
Zgon!
|
160 lat po śmierci Edgara Allana Poe – twórcy powieści detektywistycznej i horroru, jednego z najbardziej wpływowych pisarzy Ameryki – miasto Baltimore w amerykańskim stanie Maryland urządziło mu drugi, ale za to pierwszy przyzwoity pochówek. Poe pisał o pogrzebie przedwczesnym, jego okazuje się być nieco spóźniony, a ponadto doczekał się jeszcze bisu - na „drugi pogrzeb” pisarza do Baltimore wybierało się tylu wielbicieli jego talentu, że władze miasta zdecydowały o zorganizowaniu aż dwóch ceremoni. Obchodom 200. rocznicy urodzin Poego towarzyszyć będą również liczne wydarzenia: od konferencji naukowej w Filadelfii po „odtworzenie” jego ostatnich chwil i śmierci.
Poe przeżył swoją zmarłą w wieku 25 lat żonę Virginię o dwa lata. Był to okres postępującego osamotnienia, prób nawiązania nowych znajomości oraz powrotu do alkoholu, strachu przed obłędem, prawdopodobnie nawet próby samobójczej w wyniku przedawkowania opium przekuwanych w międzyczasie na niesamowite opowieści i wiersze. Kiedy umierał w 1849 roku, nawet śmierć przybyła do niego tak, jak mogłaby przybyć do bohatera z jego tekstów.
Kilka dni przed zgonem znaleziono go nieprzytomnego i mocno poturbowanego na ulicach Baltimore. Przewieziony do szpitala, Poe majaczył a po czterech dniach zmarł, nie odzyskawszy przytomności. Najwygodniejszą diagnozą wydawała się oczywiście tzw. „choroba mózgu”, czyli delirium tremens i śmierć z powodu choroby alkoholowej albo przedawkowania narkotyków. Przez długie lata właśnie tak najczęściej objaśniano śmierć poety. Istotny na to wpływ miały zjadliwe teksty (w tym i fałszerstwa) opublikowane przez jego zaciekłego wroga – Rufusa Griswolda.
Wątpliwości pojawiły się, kiedy przeanalizowano wreszcie skromne ślady ze szpitala, dokumentujące pobyt Poego. Przede wszystkim, nie potwierdzono faktu, że pacjent spożywał alkohol przed zgonem. Po drugie, jeszcze bardziej dające do myślenia było to, iż ubranie które miał na sobie wcale na niego nie pasowało... Czyżby przed śmiercią – w dniu wyborów w Baltimore – został pobity przez grupę politycznych „wymuszaczy”, którzy po uprzednim pobiciu i oszołomieniu narkotykami, przebierali i przymuszali do wielokrotnego głosowania na swojego kandydata w różnych punktach miasta? Pośród hipotetycznych przyczyn zgonu rozważano też cholerę czy syfilis. Dzisiaj najbardziej prawdopodobna wydaje się teoria o wściekliźnie. Objawy, które zanotowano u przebywającego w szpitalu twórcy najlepiej pasują do końcowego stadium tej właśnie choroby: okresy delirium przeplatane z otępieniem, połączone z wodowstrętem i niemożnością przyjmowania płynów.
Niepozorny pogrzeb Poego, na który przyszło raptem 10 osób, także wyglądał jak wprost przeniesiony z jednego z jego opowiadań: krótki, pospieszny, ołowiane chmury przeganiane porywistym, jesiennym wiatrem. Pastor obecny na ceremonii zaniechał nawet wygłoszenia kazania, widząc jak niewielu ludzi przyszło go pożegnać – jednego z najbardziej wpływowych amerykańskich literatów. Jednakże ta sława miała przyjść do Edgara Poego Poego dopiero po śmierci.
